Fransa - Türkiye çatismasinda: Suriye, Akdeniz, Libya ve Kürtler

PeyamaKurd - Doğu Akdeniz'deki doğal gaz üzerindeki köklü siyasi anlaşmazlıklar ve Libya'daki süregiden gerginlik bölgedeki eski rekabetleri yeniden arttırdı. Bu durum Suriye'deki durum üzerinde de önemli bir etkiye sahip.

Arab News, Suriye’deki savaş sonrası ne olacak sorusuna yanıt aradı. Libya ve Doğu Akdeniz’de yaşanan gelişmelerin birbirinden bağımsız olmadığı belirtilen yazıda, Fransa’nın Kürtler ile görüşmeleri ve Yunanistan’ın Şam’a elçi ataması yorumlandı. 

“Görüşmeler, Kürtleri birleştirmenin bir parçası”

Geçtiğimiz hafta ABD ve Fransa heyetleri, Rojava’da (Suriye’nin kuzeyi) Kürt partileriyle görüştü. Görüşme Türkiye ile Fransa arasında Libya ve Suriye üzerindeki gerginliğe neden olduğu yaralara tuz dökme olasılığını artıracak gibi duruyor. 

Yapılan görüşmeler, savaşın parçalandığı Suriye’de potansiyel bir barış antlaşmasına hazırlık olarak Kürtleri birleştirme çabasının bir parçası.

Görüşmeler Suriye Kürtleri ve Fransız delegeler arasındaki ilk toplantılar değildi. Fransa geçen yıl Paris'te Suriye-Kürt delegasyonlarına ev sahipliği yapmıştı ancak Esad'ın kaderi hakkında Kürtler arasındaki görüş ayrılıkları önceki arabuluculuk çabalarının Kürt birliğinin de oluşturulamadığı anlamına geliyordu.

“Olası bir başarının ilk işareti”

Gözlemcilere göre, daha sonra hiçbir açıklama yapılmadan gizlice yapılan son görüşmeler, olası bir başarının küçük bir işareti olarak kabul ediliyor. Fransa Kürtleri birleştirmeyi başarırsa, bu başarı için aldığı krediyi sadece savaş sonrası Suriye'yi siyasi olarak etkilemek için değil, aynı zamanda Türkiye’yi Libya'da artan varlığı ile yüzleştirmeye çalışacaktır.

“Türkiye-Fransa gerilimi”

Türkiye ve Fransa arasındaki ilişkiler, özellikle bölgedeki farklı politikalar nedeniyle son yıllarda giderek daha da gerginleşti. Fransa, Türkiye'nin Suriye'deki rolünün AB içinde en açık sözlü eleştirmeni oldu. 

Örneğin Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ekim 2019'da Ankara'nın Suriye’de başlattığı askeri saldırıyı eleştirdi. Buna karşılık, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Macron'u terörizme sponsor olmakla suçladı. 2018'de Kürt güçleri, Fransa'yı çatışmalarda daha aktif bir rol oynamaya çağırdı ve Fransız güçleri daha sonra Kürtlerin kontrol ettiği bölgelere geldi.

Ankara ve Paris, farklı tarafları destekledikleri Libya'daki çatışma konusunda da ayrışıyorlar. Ocak ayında Ankara ve Paris, ülkedeki istikrarsızlık için birbirlerini suçladı. 

“Yunanistan’dan Şam hamlesi”

Libya'daki Türkiye ve Fransa arasındaki rekabet, Suriye'nin yankıları olduğu gibi, Doğu Akdeniz'deki Türkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlık da öyle. 

Savaş sonrası Suriye'de başka bir kazanma girişimi olan ülkelerden birisi Yunanistan. Yunan Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada; 2009-2012 yılları arasında (Şam'daki büyükelçilik kapatılmadan önce) Suriye Büyükelçisi olarak görev yapan Tasia Athanassiou'nun Yunanistan'ın özel elçisi olarak atandığı kaydedildi.

Gözlemciler tarafından son derece stratejik olarak yorumlanan bu atama, Atina'nın savaş sonrası Suriye ile ilgili görüşmeler öncesinde ilişkileri normalleştirmek istediğinin de bir göstergesidir. Her iki ülke de bazı konularda görüş ayrılıkları nedeniyle Türkiye ile ilişkilerinde problemler yaşadı. 

Yunanistan'ın, Suriye ile diplomatik ilişkilerini yeniden kurma kararı, Atina ile Ankara arasındaki birbirlerinin Doğu Akdeniz'deki eylemleri ve Libya ve daha geniş bölgedeki gerginliklerin artması üzerine gittikçe artan ilişkilerin ortasında geliyor. 

“Akdeniz’deki gelişmeler Suriye’den bağımsız değil”

Yunanistan diplomatik erişimini Suriye ile sınırlamıyor. Örneğin Yunan kuvvetleri Şubat ayında yapılan ortak bir askeri tatbikatta Fransa ve Amerikan birlikleri ile hareket etti. Fransa, Türkiye ile olan anlaşmazlığında Yunanistan'a destek gösterisi olarak uçak gemisi Charles de Gaulle'nin konuşlandırılması ile Doğu Akdeniz'deki askeri varlığını daha da güçlendirdi.

Avrupa devletleri Suriye savaşı sonrası kendilerini en iyi şekilde konumlandırmaya çalışırken, Astana barış süreci ortaklarının (Rusya, Türkiye ve İran) Beşar Esad'ın gücünün zayıflatılması konusunda fikir birliğine yaklaştıklarını bildiren raporlar da var. 

Bu nedenle, Doğu Akdeniz'deki gerginlikler Suriye'de hissedilmektedir. Perde arkasında dönen diplomatik ilişkiler elbetteki görünenden daha fazlasıdır.

Çeviri | PeyamaKurd