Yekîtiya Erdnasên Ewropayê: Xisara mezin, ji ber cureya erdhejan çêbû

PeyamaKurd- Serokê Beşa Stratîgrafî, Sedimentolojî û Paleontolojiyê ya Yekîtiya Zanistên Erdnasiyê ya Ewropayê (EGU) û Profesorê Jeolojiyê yê Zanîngeha Gentê Marc De Batist, ragihand ku sedemên xisarên mezin ên ji ber erdhejên li Mereşê çêbûne, ji ber ku li nêzî rûyê erdê ne.

De Batist di derbarê erdhejên ku navenda wê li Mereşê bû û li 10 parêzgehan bandorên zêde kirin, daxuyanî da nûçegihanê AAyê.

De Batist bal kişand ku erdheja ewil a bi lerza 7,7an, digel erdheja Erzîncane ya sala 1939an, yek ji erdheja bi lerza 1-2yan a di diroka Tirkiyeye da ye û diyar kir ku yekane erdheja ji van xurtir erdheja 1668an a Anadoluya Bakur e.

Pisporê Belçîkayî diyar kir ku erdheja duyemîn a bi lerza 7,6 di rêza 11 erdhejên herî mezin ên dîroka Tirkiyeyê de cih girt û got,

"Zêdebûna lerzê, bi dirêjahiya hejandinê re ku bû sedema piraniya zirarê. Sedema duyemîn a ewqas zirarê jî ew e ku çavkaniya erdhejê,  ango cihê navendê kêm bûye. Erdheja yekem 17 kîlometre ya duyemîn bi mezinahiya 7,6 û ya duyemîn jî 10 kîlometre di bin erdê de pêk hat.

Tiştê ku rewş hîn xirabtir kir ew bû ku erdheja duyemîn a pir xurt li heman deverê ku avahî di erdheja yekem de zirar dîtine.

Sedema sêyem jî ku li herêmeke ewqas mezin zirareke mezin heye, cewherê felekê û tevgera felekê ye ku bûye sedema erdhejê. Erdhej bi gelemperî parçeyên mezin ên felekê dişikînin, ev horizontî tevgerê bandor li herêmeke gelek mezin kir. Ji bo erdheja mezin a yekem, dirêjahiya şikestinê 360 kîlometre bû."

De Batist destnîşan kir ku qerebalixiya bajarvaniyê ya li herêma erdhejê jî yek ji faktorên wêrankirinê ye.