Atîna jinûvekirineke berfireh a peymana koçberiyê ya YE-Tirkiyeyê dixwaze

PeyamaKurd – Piştî erdheja 6ê Sibatê başbûna têkiliyên navbera Yûnanîstan û Tirkiyeyê hêviyên Atînayê yên ji nûvekirina peymana koçberiyê ya YE-Tirkiyeyê xurtir kir. Wezîrê Koçê yê Yûnanîstanê daxwaz kir, sînorên bejayî di peymanê de cih bigirin û 3 milyar euro jî budçeya zêde were veqetandin.

Wezîrê Koç û Penaberiyê yê Yûnanîstanê Dimitrios Kayridis ragihand, welatê wî daxwaza pêdaçûneke berfireh li ser rêkeftina koçberan ya YE û Tirkiyê dike.

Yekemîn peymana ku di sala 2016an de di lûtkeya krîza koçberiyê ya Ewropayê de hate çêkirin, armanc kir ku koçberên bêyî serlêdanên belgekirî li giravên Yûnanîstanê bişînin Tirkiyeyê.

Kayridis diyar kir, peymana heyî bêbandor e û Tirkiye kesên ku di peymanê de hatine vegerandin nebirine welêt. Wezîrê Karên Navxweyî yê Yûnanîstanê jî piştî hevdîtinên xwe yên bi rayedarên Yekîtiya Ewropayê re geşbîniya xwe nîşan da û behsa pêşketina hevkariyê û pêşketinên xebatên kontrolkirina sînor ên li aliyê Tirkiyeyê kir.

Ev mijar bi taybetî ji bo Almanyayê girîng e, ji ber ku gelek koçber ji Tirkiyeyê tên û piştî di ser Yûnanîstanê re derbasî Yekîtiya Ewropayê dibin, berê xwe didin Almanyayê.

Kayridis got, "Me li herêmê hinek pêşketin dît, bi taybetî li ser sînorê bejayî."

Têkiliyên Yûnanîstan û Tirkiyeyê ber bi başbûnê ve diçin

Aloziyên di navbera Atîna û Enqereyê de, bi taybetî ji ber koçberiyê û nakokiyên li ser avên bejayî, piştî bertekên zindî yên Yewnanîstanê li hember erdheja 6ê Sibatê dest pê kir û destpêkek nû ji bo têkiliyên dualî çêkir. Serokên Yûnanîstan û Tirkiyeyê biryar dan ku hevdîtinan ji nû ve bidin destpêkirin.

Piştî hilbijartinên meha Gulanê yên li Tirkiyeyê, ji nû ve eleqeyek ji bo muzakereyên endamtiya Yekîtiya Ewropayê hate nîşandan.

Tedbîrên avakirina baweriyê

Di vê navberê de hefteya bihurî gera çaremîn a Civîna Tedbîrên Baweriya Leşkerî ya di navbera heyetên Tirkiye û Yûnanîstanê de li Wezareta Parastinê ya Enqereyê pêk hat.

Heyetên Tirkiye û Yûnanîstanê piştî zêdetirî 3 salan di 13ê Cotmehê de li Enqereyê hatin cem hev. Di rojeva civînê de mijarên wekî mewziyên keştiyên şer, firîn û manevrayên balafirên şer û weşanên NAVTEXê hatin girtin.

Li gorî rapora ajansa nûçan a Anadoluyê, yekem civîna di navbera şandên wezaretên berevaniyê yên Tirkiyê û Yûnanistanê de ji bo pêşxistina hevkariyên her du welatan di warê karên deryayî û hewayî de li sala 2010an li Yûnanistanê û civîna duyem jî li Tirkiyê pêk hat.

Civînên sêyem ên ku demeke dirêj hatibûn rawestandin, di 21ê Sibata 2020an de li Atînaya paytexta Yûnanîstanê hatibûn lidarxistin. Di hevdîtinan de li ser Plana Pêkanîna Tedbîrên Baweriyê lihevkirinek hat kirin.

Biryar bû civîna çaremîn a ji bo zêdekirina hevkarî û ewlehiyê di çalakiyên behrî û hewayî de li Enqerê bê lidarxistin.

Heyet di sala 2021 de ji ber bandora serhildana COVID-19 bi vîdyokonferansê civiyan. Piştî hevdîtinê Wezareta Parastina Neteweyî qebûl kir ku nîqaşên li ser Tedbîrên Baweriyê dewam bikin û daxuyanî da: "Tê plankirin ku civîna bê li Enqereyê bê kirin."

Piştî vê dîrokê geşedanên cihêreng rageşiya li Egeyê zêde kir, têkildarî civîna ku demek dirêj li Enqereyê biryar hat dayîn de tu geşedanek pêk nehat.

Kayridis dixwaze sînorên bejahî jî di peymanê de cih bigire

Kayridis destnîşan kir, divê peymana koçberan a YE-Tirkiyeyê bê vejandin û berfirehkirin û destnîşan kir, di vî warî de hê gelek rê heye. Di vî warî de geşedanên kontrola sînor û têkoşîna li dijî şebekeyên qaçaxçîtiyê weke qadên herî krîtîk derdikevin pêş. Peymana eslî tenê ji bo koçberên ku di ser giravan re derbasî Yûnanîstanê dibin derbas bû, lê Kayridis pêşniyar dike ku kontrolên li ser sînorê bejayî jî di peymanê de cih bigirin.

Fînansekirina zêde ji bo nûvekirinê

Di heman demê de ji bo piştgirîkirina pêkanîna peymanek nûvekirî pêdivî bi fînansaziyek zêde heye. Tevî ku Komîsyona Ewropayê ji bo pêkanîna peymana YE-Tirkiyeyê bi qasî 10 milyar euro veqetandiye jî, Kayridis dixwaze bihesibîne ku ji bo bicihanîna pêşniyarên Yûnanîstanê dibe ku 3 milyar euro zêde pêwîst bike.