Bersiva "Kurdî" a Partiya DEMê ji Wezîr Tekîn re

PeyamaKurd – Wekhevî û Demokrasiyê (DEM) bersiv da îdiayên ku dibêjin ew li pêşiya perwerdeya Kurdî asteng in û got, “Hikûmet astenga herî mezin li pêşiya Kurdî ye. Şerm e ku Wezîrê Perwerdehiyê yê welatekî 85 milyon nifûsî ev qas rastiyan berovajî bike."

Wezîrê Perwerdeya Neteweyî yê Tirkiyê Yusuf Tekîn di daxuyaniya xwe ya li dijî DEMê de wiha got: "Di serdema hikûmeta AK Partiyê de me dersên bijarte yên Kurdî li dibistanan dan. Me rê li ber vekirina dersên taybet ên Kurdî vekir, di dibistanên taybet de rê li ber dersên Kurdî yên bijarte vekir. Parlamenterên DEMê dibêjin, we vekir lê, nayên hilbijartin. Dibêjin çima dewlet zextê li we dike ku hûn hilbijêrin? Xuya ye ku pêkhateyek heye ku rê li vekirina dersên Kurdî û dersên bijarte yên Kurdî digire... Û ev ew in. Asteng dikin û nahêlin ev qurs bên vekirin. Kursên perwerdehiya taybet ên ku me vekirine, ji ber kêmbûna xwendekaran ber bi dawîbûnê ve diçin. Sedem ev in. Mebest ew e ku em nehêlin Kurd bi hikûmet û Serokê me re sempatiyê bikin. Ti fikarên wan ên din û hewildanên wan ên din tune ne."

Bersiva DEMê ya ji bo Yusuf Tekîn wiha ye:

Wezîrê Perwerdeya Neteweyî Yûsif Tekîn di axaftina xwe ya di kongreya partiya xwe ya Navçeya Navendî ya Batmanê de îdia kir ku endamên DEMê rê li ber vekirina dersên Kurdî û dersên hilbijartî yên Kurdî girtin û ji ber kêmbûna xwendekaran dersên taybet hatin girtin. Astengkirina endamên DEMê ev gotinên wezîr ji rastiyê dûr in, xwe rewakirin û sûcdar kirin. Ew pir eşkere ye ku were veşartin û serpêhatî pir eşkere ne ku bêne xerakirin.

Dema ku wezîr ev gotin digotin, hikûmetê di meclîsê de zimanê Kurdî wekî zimanê nenas îlan kir, ji bo bi dehan walîtiyên qeyûm tabelayên Kurdî yên şaredariyan bên rakirin, yekem tişt ji qeyûmên tayînkirî re kirin. Daxistina tabelayên Kurdî, malperên Kurdî û hesabên medyaya civakî, pitikên Kurdî hatin girtin, ma haya wî ji qedexekirina konserên Kurdî nîne? Ma di sala 2016an de bi biryara îdarî ya hikûmetê tenê dibistana taybet a Kurdî ya ku gel bi derfetên xwe vekiribû Ferzad Kemanger nehat girtin? Di 24ê Îlona 2024an de Komeleya Lêkolînên Ziman û Çanda Mezopotamyayê (MED-DER), Payîz Pirtûk û Koperatîfa Perwerdehiya Ziman û Hunerê ya Anka ku qursên Kurdî didin, bi hinceta ku di 24ê Îlona 2024an kursên bi Kurdî dane, bi serdegirtin û bi dehan kes hatin desteserkirin. Hefteyek jî di ser qedexekirina konserên hunermendên Kurd re derbas nebûye.

Ji roja damezrandina xwe ve, Partiya DEM û kevneşopiya wê ya siyasî têdikoşin ku gelên Tirkiyê, bi taybetî zimanê Kurdî, ji perwerdeya pêşdibistanê heta zanîngehê bi zimanê xwe yê zikmakî perwerdehiyê bibînin û bi zimanê xwe yê zikmakî karibe di cihên giştî de bi serbestî bên bikaranîn. Me gelek caran anî ziman ku daxwaza zimanê zikmakî ya gelên bi milyonan kes bi dersên bijarte yên ku di encama têkoşîna me de hatine bidestxistin, pêk nayê. Desthilatdariya AKP-MHPê destkeftiyên gelê Kurd ên di encama têkoşîna sed salî de ji gelê me re weke bereket nîşan dide, lê li aliyê din her xebatên li ser zimanê Kurdî û Kurdî bi terorîzekirinê asteng dike. Hikûmet ji niha ve xwe eşkere dike ku ji vê polîtîkaya durûtiyê xelatê werdigire û bi hezaran mamosteyên ku tê payîn ji bo dersên bijarte yên Kurdî bên tayînkirin tayîn nekirin. Ev hukûmeta ku bi fêlbaziyên curbicur bi alîkariya midûrên dibistanan nahêle dêûbav û şagird dersên hilbijartî yên Kurdî hilbijêrin, ku di hefteyê de 2 saetan wexteke bêaqil jê re derbas dikin, astenga herî mezin e li pêşiya zimanê Kurdî. Eva ku çûye Diyarbekirê û ji bo dengan ji Kurdan bigire bi du peyvên Kurdî gotiye û piştî ku vegeriya Enqereyê zimanê Kurdî wek zimanekî nenas pênase kir, delîla herî mezin a siyaseta durû ya vê hukûmetê û gelê me ye, vî karakterê hikûmetê ji nêz ve nas bikin.

Perwerde ne tehrîfkirina heqîqetê ye, hînkirin û asîmîlekirina wê ye. Ji perwerde û welat re şerm e ku Wezîrê Perwerdehiyê yê welatekî 85 mîlyon mirovî rastiyan ewqasî berovajî dike. Divê di vê nuqteyê de li çavkaniya rizîbûnê were gerandin. Partiya me zimanê gel weke sedema hebûna xwe dibîne û wiha pênase dike. Partiya me piştgirî daye her destpêşxeriya ku herî hindik jî bikeve zimanê gelê Kurd ku di pêvajoya asîmîlasyonê de cih girtiye.

Tişta ku em ê ji wezîr re bibêjin ev e: “Hemû astengiyên li pêşiya perwerdehiya bi zimanê zikmakî ya Kurdî ji holê rakin, qursên ziman, dibistan û kreş bên vekirin û bi kampanyayan em ê xwendekaran bibînin. Weke Partiya DEMê em ê ti carî ji mafê perwerdeya bi zimanê dayikê paşde gav neavêjin.”

Kurdî di sala 2012an de cara ewil wek dersa hilbijartî ketiye mufredata pergala perwerdehiya Tirkiyeyê û tenê di polên 5, 6, 7 û 8emîn ên dibistana seretayî de derbas dibe. Ders bi zaravayên Zazakî û Kurmancî tên dayîn.

Her çiqas ders hebin jî lê Partiya DEM difikire ku zimanê Kurdî tê astengkirin û mamosteyên pêwîst ji bo dersan bi awayekî sîstematîk nayên dayîn.